De kracht van zonne-energie Gaat de zon in Nederland een energie-revolutie in beweging zetten, of is deze eigenlijk al stilletjes aan de gang?

Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen duiken in de in de wereld van de sociale robots die we steeds vaker in ziekenhuizen en verzorgingstehuizen zien. In ziekenhuizen en verzorgingstehuizen verschijnen steeds vaker sociale robots om te troosten, verhaaltjes te vertellen en om spelletjes te doen. Voor Amerikaanse huishoudens komen nu de eerste persoonlijk assistenten op de markt. Apparaatjes waar we vragen aan kunnen stellen, zoals de Amazon Echo of de Google Home. Wij mensen hebben de neiging om dit soort apparaten te zien als een nieuw soort sociale wezens. Digitale maatjes, waarmee we steeds complexere interacties zullen krijgen. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen duiken in de wereld van de sociale robots. Elisabeth haalt de digitale assistente Alexa in huis. Psycholoog Roy de Kleijn meet in hoeverre Elisabeth menselijke eigenschappen toekent aan robots. Diederik experimenteert intussen met de kartonnen robot Harry om te laten zien hoe weinig er nodig is om mensen iets te laten voelen voor een robot. Waarom kennen we robots menselijke eigenschappen toe? Wat betekent het dat robots emoties oproepen? Hebben wij er controle over? Hoe kunnen we sociale robots gebruiken? En hoe kunnen we ze misbruiken? Diederik en Elisabeth zoeken antwoorden bij diabetespatiënten die les krijgen van Robot Pepper, bij techniekfilosoof Martijntje Smits en bij robotwetenschapper Chris Verhoeven, die robots ziet als een volgende stap in de evolutie, een soort dieren die 'telepathisch' wificontact hebben.

In de illegale dierenhandel gaat evenveel geld om als in de drugs- en wapenhandel. Elisabeth en Diederik Jekel volgen het pad van een zeer zeldzame pijlgifkikker die in 2013 ontdekt werd in Brazilië. Bioloog Marinus Hoogmoed schreef er een artikel over, waarna een handelaar de kikkertjes naar Europa smokkelde en tgen hoge prijzen verkocht. Deze praktijken worden door criminele organisaties wereldwijd toegepast.

Hoe mooi en onschuldig belletjes ook lijken, ze kunnen een verwoestende kracht hebben. Hoe mooi en onschuldig belletjes ook lijken, ze kunnen een verwoestende kracht hebben. Minuscule belletjes in het water veroorzaakten zoveel schade aan de Oroville-dam dat vorige maand bijna 200.000 inwoners van de Amerikaanse staat Californië hun huizen moesten verlaten. Hoe dat heeft kunnen gebeuren onderzochten we. Als een bel in een vloeistof in elkaar gedrukt wordt, oftewel implodeert, dan komt daar gigantisch veel energie bij vrij. Wetenschappers snappen dit natuurkundige fenomeen steeds beter en gebruiken die kennis over belletjes voor allerlei prachtige toepassingen. Zo worden imploderende belletjes al ingezet om aderen mee te dotteren, om tumoren aan te vallen en om voorwerpen mee schoon te maken. Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel dompelen zich onder in de wonderlijke wereld van de bellen.

Broze botten weer sterk maken. Dat blijkt een veelbelovend nieuw medicijn voor elkaar te krijgen. Broze botten weer sterk maken. Dat blijkt een veelbelovend nieuw medicijn voor elkaar te krijgen. Geweldig nieuws voor mensen met osteoporose oftewel botontkalking. In Nederland alleen al lijden meer dan 800.000 mensen hieraan. De Kennis van Nu ontrafelde de ontstaansgeschiedenis van dit nieuwe medicijn en ontdekte dat het onderzoek precies twintig jaar geleden op Urk begon. Want daar komt een zeldzame, erfelijke afwijking voor: de ziekte van Van Buchem, die leidt tot ongeremde botgroei. Hoe de ene ziekte een medicijn voor een andere ziekte oplevert.

De neanderthaler wordt vaak gezien als ons domme neefje, terwijl de homo neanderthalensis eerder een soort oer-Europeaan is. Wat heeft de neanderthaler de das omgedaan? De neanderthaler wordt vaak gezien als ons domme neefje, terwijl de homo neanderthalensis eerder een soort oer-Europeaan is. Neanderthalers leefden al zo'n 250.000 jaar geleden op ons continent en waren al aangepast aan de koude omstandigheden, lang voordat moderne mensen vanuit Afrika Europa koloniseerden. Je zou verwachten dat de neanderthalers een evolutionaire voorsprong hadden op moderne mensen. Toch zijn zij er niet meer en wij wel.

Locked-in syndroom: verlamming, maar wel werkende zintuigen Mensen met het locked-in syndroom hebben bewustzijn, hun zintuigen werken nog in de hersenen, maar ze zijn volledig verlamd. Sommigen kunnen nog met hun ogen of vingers bewegen, anderen kunnen helemaal niets meer en zijn gevangen in hun eigen lichaam. Wat kan de wetenschap doen voor deze mensen?

Elisabeth en Diederik brengen in kaart welke bedrijven dag op dag hun gedrag online verzamelen, analyseren, voorspellen én beïnvloeden. Nog nooit werd ons dagelijks leven zo goed gedocumenteerd en geanalyseerd als nu. Elke website die we bezoeken, elke plek waar we inloggen en elk ticket dat we boeken wordt geregistreerd en opgeslagen. De berg van data die zo ontstaat, is een goudmijn voor marketingbedrijven en online winkels. Hoog tijd dat internetgebruikers inzicht krijgen in hoe de informatie die ze achterlaten, wordt gebruikt. Presentatoren Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel brengen in kaart welke bedrijven dag op dag hun gedrag online verzamelen, analyseren, voorspellen én beïnvloeden.

Wereldwijd smelten de gletsjers in hoog tempo. De Kennis van Nu toont de gevolgen van de smeltende gletsjers in drie verschillende gebergtes: de Himalaya, de Andes en de Alpen. Wereldwijd smelten de gletsjers in hoog tempo. Het zijn de eerste slachtoffers van de klimaatverandering. Met het wegsmelten van de gletsjers verdwijnen grote watertanks uit de bergen, en daarmee de natuurlijke stabiliteit. Een Peruaanse boer klaagt het Duitse energiebedrijf RWE aan omdat hij het bedrijf voor de kosten van de klimaatverandering wil laten opdraaien. Het wetenschapsmagazine De Kennis van Nu toont de gevolgen van de smeltende gletsjers in drie verschillende gebergtes: de Himalaya, de Andes en de Alpen. Elisabeth van Nimwegen gaat mee met de Oostenrijkse Gletschermessdienst, een groep vrijwilligers die jaarlijks de lengte en dikte van gletsjers in de Alpen opmeet. Diederik Jekel bezoekt hydroloog Walter Immerzeel die met drones onderzoek doet naar de waterhuishouding van gletsjers in de Himalaya. Honderden miljoenen mensen zijn namelijk afhankelijk van het smeltwater uit dit gebergte en droogte dreigt. Gletsjers regelen de watervoorziening doordat ze het water vele jaren opslaan. Zonder gletsjers als buffer kan het er ineens heel droog zijn. Voor miljarden mensen in de wereld is dat een enorm probleem. De Peruaanse boer en berggids Saul Luciano Lliuya woont in Huaraz, een plaats met 120.000 inwoners in de Andes, gelegen onder een gletsjer. Het smeltwatermeer onderaan de gletsjer kan elk moment uit zijn voegen breken en Huaraz wegvagen. Als eerste burger in de wereld heeft Saul Luciano Lliuya daarom een rechtszaak aangespannen tegen het Duitse energiebedrijf RWE wegens de schade die dreigt door de CO2-uitstoot van anderen.

Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan op zoek naar een aantal van de grootste buitenlandse lastpakken in de Nederlandse natuur, zoals de tijgermug en de muskusrat. De tijgermug rukt op, de muskusrat bedreigt de dijken en de 'hooikoortsplant', Ambrosia, verlengt het hooikoortsseizoen in Nederland met twee maanden. Deze soorten horen hier niet thuis, maar zijn door menselijk toedoen toch Nederland binnengekomen. Het zijn invasieve exoten. De kosten van de schade die ze veroorzaken lopen in de miljarden. Presentatoren Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan op zoek naar een aantal van de grootste buitenlandse lastpakken in de Nederlandse natuur.

Tweetaligheid is in. Maar is het echt goed om tweetalig op te groeien? Elisabeth van Nimwegen zoekt uit wat de wetenschap zegt over tweetaligheid. Tweetaligheid is in. Kinderen krijgen al op de basisschool Engels, op steeds meer middelbare scholen zijn de lessen deels in het Engels en op universiteiten vaak hele studies. Maar is het echt goed om tweetalig op te groeien? Of zit de eerste taal het leren van een tweede in de weg? En verschilt het brein van een tweetalige van dat van iemand die maar één taal spreekt? Elisabeth van Nimwegen zoekt uit wat de wetenschap te zeggen heeft over tweetaligheid. Als kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school, problemen hebben met hun taalontwikkeling, zal dat volgens veel mensen wel te maken hebben met die tweetaligheid. Elisabeth, die opgroeide met een Duitse moeder, vraagt zich af of dat wel klopt. Volgens psychologe Evy Woumans van de Universiteit Gent is deze vrees ongegrond: tweetaligheid heeft juist een aantal grote voordelen. Tweetalige kleuters scoren beter in leer- en geheugentestjes en tweetalige bejaarden worden gemiddeld vier jaar later dement dan eentalige. Maar wat gebeurt er dan in het brein van iemand die meerdere talen heel goed spreekt? Daarvoor ging Elisabeth langs bij de Nijmeegse neurowetenschappers Ton Dijkstra en David Peeters. Die ontdekten dat in de hersenen beide talen continu actief zijn, maar dat tweetaligen goed zijn in het onderdrukken van de taal die ze niet gebruiken. Met dat switchen tussen talen creëer je een lenig brein en dat zou een tweetalige wel eens voordelen op kunnen leveren. Tenslotte praat Elisabeth met Alexis Hervais-Adelman, die bij het Max Planck Instituut in Nijmegen het brein van simultaantolken onderzoekt. Die vertalen live op persconferenties en congressen. Het zijn een soort 'supertweetaligen' die alles tegelijk kunnen: ze luisteren naar een tekst in de ene taal en vertalen die tegelijkertijd in de andere. Voor Hervais-Adelman zijn deze taaljongleurs razend interessant. Er zijn weinig beroepen waarbij je hersenen meer moeten multitasken. Hij legde er een aantal in een hersenscanner en ontdekte dat een deel van hun brein buitengewoon goed ontwikkeld is. Verrassend genoeg heeft dat deel niet te maken met taalverwerking, maar met de coördinatie van o.a. bewegingen.

Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen duiken in de wereld van de sociale robots, die we steeds vaker in ziekenhuizen en verzorgingstehuizen zien. In ziekenhuizen en verzorgingstehuizen verschijnen steeds vaker sociale robots, om te troosten, verhaaltjes te vertellen en om spelletjes te doen. Voor Amerikaanse huishoudens komen nu de eerste persoonlijk assistenten op de markt. Apparaatjes waar we vragen aan kunnen stellen, zoals de Amazon Echo of de Google Home. Wij mensen hebben de neiging om dit soort apparaten te zien als een nieuw soort sociale wezens. Digitale maatjes, waarmee we steeds complexere interacties zullen krijgen. Presentatoren Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen duiken in de wereld van de sociale robots. Elisabeth haalt de digitale assistente Alexa in huis. Psycholoog Roy de Kleijn meet in hoeverre Elisabeth menselijke eigenschappen toekent aan robots. Diederik experimenteert intussen met de kartonnen robot Harry om te laten zien hoe weinig er nodig is om mensen iets te laten voelen voor een robot. Waarom kennen we robots menselijke eigenschappen toe? Wat betekent het dat robots emoties oproepen? Hebben wij er controle over? Hoe kunnen we sociale robots gebruiken? En hoe kunnen we ze misbruiken? Diederik en Elisabeth zoeken antwoorden bij diabetespatiënten die les krijgen van Robot Pepper, bij techniekfilosoof Martijntje Smits en bij robotwetenschapper Chris Verhoeven, die robots ziet als een volgende stap in de evolutie, een soort dieren die 'telepathisch' wifi-contact hebben.

Hoe mooi en onschuldig belletjes ook lijken, ze kunnen een verwoestende kracht hebben. Hoe mooi en onschuldig belletjes ook lijken, ze kunnen een verwoestende kracht hebben. Minuscule belletjes in het water veroorzaakten zoveel schade aan de Oroville-dam, dat vorige maand bijna 200.000 inwoners van de Amerikaanse staat Californië hun huizen moesten verlaten. Hoe dat heeft kunnen gebeuren onderzocht De Kennis van Nu. Als een bel in een vloeistof in elkaar gedrukt wordt, oftewel implodeert, dan komt daar gigantisch veel energie bij vrij. Wetenschappers snappen dit natuurkundige fenomeen steeds beter en gebruiken die kennis over belletjes voor allerlei prachtige toepassingen. Zo worden imploderende belletjes al ingezet om aderen mee te dotteren, om tumoren aan te vallen en om voorwerpen mee schoon te maken. Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel dompelen zich onder in de wonderlijke wereld van de bellen.

De Kennis van Nu onderzoekt wat groepen met ons doen en hoe we ons kunnen bevrijden van de nare kanten van groepsprocessen. Het is fijn om je één met anderen te voelen: van juichen voor hetzelfde voetbalelftal tot samen demonstreren op het Malieveld. Groepsgenoten zijn niet alleen aardiger voor elkaar, ze trekken elkaar voor ten koste van de mensen buiten de groep. Je vindt je mensen van je eigen groep nou eenmaal mooier, slimmer en leuker. Ingroup love noemen wetenschappers dit fenomeen. Bij een groep horen is dus fijn. Maar wat als de groep je negeert, je niet accepteert of je zelfs keihard afwijst? Dat doet pijn, pijn die zo heftig is dat het in het brein niet te onderscheiden is van lichamelijke pijn. Vaak heb je niet eens door dat je iemand uitsluit. Je vergeet bijvoorbeeld steeds koffie te halen voor die ene collega. Het lijkt allemaal niet zo ernstig, maar langdurige uitsluiting heeft desastreuze gevolgen, het leidt tot frustratie en agressie. In de dagboeken van school shooters gaat het opvallend vaak over buitengesloten worden. Op sociale media, zoals Twitter en Facebook, kunnen groepen zich plotseling tegen één individu keren en die persoon genadeloos belagen. Als slachtoffer ervaar je dan niet alleen de pijn van het buitengesloten worden, maar ook de pijn van de publieke vernedering. Zo'n publieke aanval kan het leven van het slachtoffer van de ene op de andere dag volledig verwoesten. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen meeleven en begrip hebben voor mensen buiten de eigen groep? De Kennis van Nu onderzoekt wat groepen met ons doen en hoe we ons kunnen bevrijden van de nare kanten van groepsprocessen.

Geestverruimende middelen kunnen een oplossing zijn bij langdurige depressie. Elisabeth van Nimwegen ontmoet klinisch psychologe Rosalind Watts, verbonden aan het Londense Imperial College. Zij was de vertrouwenspersoon van de patiënten met ernstige depressies die deelnamen aan het experiment waarbij zij behandeld werden met een hoge dosis psilocybine. Neurowetenschapper Robin Carhart-Harris is ervan overtuigd dat psychedelica veilige en krachtige middelen kunnen zijn om mensen met een vastgelopen gedachtepatroon te helpen. Ook zijn Nederlandse collega Mendel Kaelen wil taboes over de inzet van geestverruimende middelen doorbreken.